Belangrijke delen van de speech die premier Mark Rutte eind juni gaf over het belang van Coca-Cola voor Nederland blijken klakkeloos overgenomen te zijn uit de folder van de frisdrankfabrikant. Dat blijkt uit documenten die zijn vrijgegeven op verzoek van RTL Z.
In een toespraak die Rutte hield bij de opening van een vernieuwde Coca-Cola-fabriek in Dongen zei hij: "In Nederland biedt Coca-Cola werk aan 800 mensen, maar indirect – en dat is echt een enorme hefboom – aan 12 duizend mensen."
"En als je gaat kijken naar de bijdrage aan het nationaal inkomen dan praten we over 1,3 miljard en – toch ook als liberaal ben ik ook niet helemaal tegen belastingen want we moeten ook een beetje nog dingen financieren – dat levert ook nog 450 miljoen euro op aan belastingen. En mag ik namens de hele Nederlandse regering zeggen: dank daarvoor... Ja, u mag daar best even voor applaudisseren."
Maar waar is dat op gebaseerd?
RTL vroeg aan het ministerie van Algemene Zaken waar Rutte deze uitspraken op baseerde. Het is namelijk ongebruikelijk dat de overheid uitspraken doet over hoeveel belasting een bedrijf betaalt.
Uit verstrekte documenten blijkt dat 'voor de speech gebruik (is) gemaakt van de informatie zoals opgenomen in de folder 'Behind the bottle', de bijdrage van Coca-Cola aan de Nederlandse economie'.
Op bladzijde 2 van deze brochure staat dat bij Coca-Cola 800 werknemers werken, die in totaal 11.700 directe en indirecte banen ondersteunen. "Coca-Cola ondersteunt 1,3 miljard euro BBP in Nederland waarvan 450 miljoen belastingen voor de Nederlandse overheden."
Info uit bedrijfsfolder? 'Perfect'
De conceptversie van Ruttes toespraak leidde bij Algemene Zaken (AZ) tot opmerkingen. Waar kwamen die genoemde bedragen vandaan? "Uit een brochure over de bijdrage van Coca-Cola aan de Nederlandse economie, dus ik denk dat ze hun belastingaanslag wel een paar keer hebben nagerekend", mailt een ambtenaar. "Perfect", antwoordt een tweede. Van een toetsing van de informatie blijkt verder niets.
Bij AZ wordt gezegd dat 'in het algemeen geldt dat vanuit ambtelijk AZ een controle vrij eenvoudig kan worden gedaan op algemeen beschikbare informatie'. Soms wordt de informatie geverifieerd, maar soms ook niet.
"Toespraken van de minister-president worden gebaseerd op betrouwbare informatie. Die kan inderdaad van bedrijven komen. Het gaat om relevantie voor de gelegenheid", zegt het ministerie. Er wordt niet geregistreerd hoe vaak informatie uit bepaalde bronnen komt.
Kritiek op toespraak
Dat Rutte de toespraak gaf, op maandag 27 juni 2016, leidde tot kritiek. Het weekeind ervoor besloten de Britten via een referendum om de Europese Unie te verlaten. Rutte was als premier van Nederland voorzitter van de Europese Unie en oppositiepartijen vroegen zich af of Rutte geen andere prioriteiten had dan de opening van een colafabriek.
Ook bij Algemene Zaken waren er begin 2016 bedenkingen. Rutte werd voor de opening gevraagd toen hij bij Coca-Cola in Atlanta was. Hij reageerde positief op die uitnodiging en volgens zijn adviseurs was er ook wel iets voor te zeggen.
"Er is betrekkelijk veel tijd gestoken in de relatie met Coca-Cola", schrijven zij begin 2016. "De opening van een nieuwe fabriek in Dongen zou een mooie bekroning daarvan zijn en een illustratie van het goede vestigingsklimaat in Nederland en de banengroei die onder dit kabinet plaatsvindt."
Coca-Cola blij met 'free publicity'
Tegelijk moet volgens de adviseurs bedacht worden dat "een dergelijke opening vrij tijdrovend zal zijn vanwege de reistijd (‘Dongen is ruim een uur rijden vanuit Den Haag’) en dat juni een zeer drukke maand zal zijn vanwege het EU voorzitterschap”. Toch reist Rutte af naar Dongen.
Tot grote blijdschap van Coca-Cola, blijkt de dagen erna. "Het stof is nu een beetje neergedaald en we zitten hier nog steeds allemaal met een grote glimlach", mailt een werknemer van Coca-Cola het ministerie van Algemene Zaken. Het bezoek van Rutte leidde volgens de medewerker tot 69 publicaties en ruim 800 duizend euro aan free publicity.
Kritiek is er ook, maar die raakt vooral Rutte, zo blijkt uit de analyse door Coca-Cola van alle berichtgeving. Rutte pareert die kritiek tijdens een debat en zegt er ook iets over bij Nieuwsuur. "Een mooie toegift", vinden ze bij Coca-Cola. "We zijn blij. Zoals jullie zien hebben we ook het Kamerdebat laten ondertitelen."
